Nằm giữa lòng thành phố Cà Mau, ở cuối quãng sông Gành Hào, dễ dàng nhìn thấy lòng chợ nổi với một dãy ghe rập rờn xao động cả mặt sông với những cái chân vịt gác chỏng lên thuyền loang loáng dưới ánh mặt trời.
Chợ nổi Cà Mau
Chợ nổi Cà Mau không biết đã hình thành từ khi nào, từ những chiếc ghe thương hồ ngược xuôi trên sông nước mưu sinh neo đậu gần nhau để xin mồi lửa, trao đổi cho nhau nắm gạo lức, tấm vải bố tời, trái bầu, trái bí… mà nên một xóm chợ trên sông đông đúc, sung túc nhất đồng bằng sông Cửu Long.
Dạo chợ trên sông nên đi từ buổi sớm mai trong lành để ngắm xóm chợ tươi tắn, nhiều màu sắc và náo nhiệt của phiên chợ sĩ. Sương đọng trên chiếc màn giăng trên mui ghe của đám trẻ con ngủ vùi, ngủ nướng, rồi bảng lảng tan cho một ngày buôn bán bận rộn bắt đầu. Hàng trăm chiếc ghe to, nhỏ đậu sát vào nhau thành một dãy dài, người bán, người mua trùng trình trên sông nước. Buổi sớm mai, đó là buổi của những chiếc xuồng con với các chị, các dì bán hàng ăn sáng, mùi thơm của các loại bánh lan tỏa xa hơn cả tiếng rao hàng; là buổi của những chiếc ghe hàng đổ ra từ trăm ngàn con sông, rạch, để nhận hàng rồi trở về theo trăm ngàn lối sông rạch cho chuyến buôn xa.
Ngày trước, chợ trên sông Cà Mau cũng giống như nhiều chợ nổi đồng bằng khác buôn bán rất nhiều mặt hàng từ nhu yếu phẩm đến thực phẩm, lại nghe kể chợ bán cả bàn ghế, giường ngủ, tủ thờ… Bây giờ, cách buôn bán ấy chỉ còn ở những ghe hàng lưu động đến tận nhà người dân, còn chợ nổi Cà Mau chỉ tập trung bán sỉ hàng hóa nông sản tươi, những thứ rau, trái miệt vườn.
Với khách đường xa, đi chợ trên sông là để xem, để khám phá cái nguyên khí một miền quê lạ. Không cần ghé vào từng ghe để xem hàng họ bán cái gì, mà nhìn trên các cây đặt ở trên ghe treo gì thì ghe bán thức ấy, trông lạ vậy, nhưng đó là tiếng chào mời không lời. Chẳng cần rao bán, chèo kéo nhưng khách không thể cầm lòng mà bỏ đi. Cầm lòng được sao với cái màu đỏ thanh tao của trái đu đủ chín cây, màu đỏ au au của chùm chôm chôm, màu vàng ươm của khóm xoài, màu xanh riết của quả cóc, ổi, màu tím của cà.
Giữa lòng chợ nổi Cà Mau, cảm giác như gặp được những khu vườn của miệt sông Tiền, sông Hậu, như nhìn thấy những rẫy khóm, rẫy mía miên man dọc triền sông quê hương riêng của mỗi người dân phương Nam. Một chiếc ghe neo đậu ở đây là một ngôi nhà, ngang hai mét, dài năm bảy mét. nhỏ bé, chật hẹp là vậy, nhưng khách đến, người bán hàng ở đây chẳng hẹp lòng gì mà không mời khách nếm thử miếng dưa gang thanh thao, cái thơm ngọt lạ lùng của trái dừa nước, thử cái vị chua chua của trái dâu, trái khế quê nhà. Biết làm sao được, bản chất của xóm chợ này là vậy, hợp rồi tan như lục bình trôi, như bèo dạt.
Những chiếc xuồng đang tụ tập lại
Khoe cái sầm uất, rộn ràng của chợ buổi sáng, buổi trưa, cho người ta cảm nhận cái man mác buổi chiều. Cái man mác buồn đúng là của một chiều phố núi nào đó, một xóm nhỏ heo hút nào đó nhưng ở trên sông này vẫn có nét riêng. Những chiều tà, chợ nổi đìu hiu bập bềnh đâu hết một vạt áo nắng vàng hoe hoe, đỏ hoe hoe. Những người đàn bà cúi đầu ngó chăm chăm xới nồi cơm nghi ngút khói, những người đàn ông xếp bằng ngồi trên mui ghe vấn những điếu thuốc to đúng bằng đầu ngón chân cái, phì phà nhả khói lên trời. Những đứa trẻ con ngồi tênh hênh trên mũi ghe câu cá. Những cô con gái sau một ngày bán hàng mệt mỏi tìm niềm vui bằng việc chăm nom mấy bụi hẹ, vài cây ớt… được trồng trong chậu để trên mui ghe.
Bình dị vậy mà chợ nổi xứ Cà Mau đã đi vào nhạc, vào thơ, vào những bức tranh, bức ảnh. Những văn nghệ sĩ đến, làm nên tác phẩm rồi đi mà vẫn hẹn lòng quay lại bởi niềm hứng khởi trước những vẻ đẹp lạ lùng, đặc trưng của miền sông nước mãi mãi không bao giờ cạn.
